Korzenie dzisiejszego Muzeum Uniwersytetu Medycznego sięgają okresu międzywojennego. Pomysłodawcą utworzenia takiej placówki na uczelni poznańskiej był organizator i pierwszy dziekan Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego profesor Adam Wrzosek, kierownik Katedry i Zakładu Historii i Filozofii Medycyny UP.
W 1909 roku profesor Wrzosek założył na Uniwersytecie Jagiellońskim muzeum historii medycyny. Po opuszczeniu przez niego uczelni krakowskiej w 1918 roku zbiory zostały włączone do kolekcji powołanego w 1900 roku na Wydziale Lekarskim UJ Muzeum Historycznego.
Prof. Adam Wrzosek (1875-1965)
/Zbiory Muzeum UMP/
Zakład Dobroczynności Garczyńskiego, początek XX w. (od 1920 roku Collegium Marcinkowskiego, w którym mieściła się Katedra i Zakład Historii i FIlozofii Medycyny Uniwersytetu Poznańskiego)
/Zbiory Archiwum Ortopedyczno-Rehabilitacyjnego Szpitala Klinicznego im. Wiktora Degi UMP/
Od 1920 roku w ramach Zakładu Historii i Filozofii Medycyny Wydziału Lekarskiego UP istniało Muzeum Historii Medycyny – drugie, po krakowskim, muzeum tego typu w Polsce.
W skład zbiorów weszły przedmioty pochodzące z zakupów oraz ofiarowane przez profesora Wrzoska i inne osoby, m.in. Stefanię Kapuścińską, Bronisława Śląskiego, księdza dyrektora Edmunda Majkowskiego, dr M. Gordziałkowską.
Z racji braku ksiąg inwentarzowych trudno bliżej je opisać. Wiemy, że były to „dawne przyrządy lekarskie i wizerunki lekarzy” oraz jakieś „przedmioty”. Eksponaty przezentowano w Zakładzie w specjalnych gablotach. Skromna kolekcja liczyła około 500 obiektów. Większość z nich nie zachowała się – zostały zniszczone podczas okupacji hitlerowskiej.
Po wojnie, w latach czterdziestych, obiektów muzealnych prawie nie zbierano. Zbiory powiększyły się jedynie o kilka kopii dyplomów doktorskich, portretów oraz fotografii wybitnych lekarzy. Muzeum Historii Medycyny formalnie przestało istnieć w 1950 roku.
W 1971 roku Katedra i Zakład zostały zlikwidowane. 1 października 1978 roku na poznańskiej AM powołano Samodzielną Pracownię Historii Medycyny i Farmacji.
Od 1980 roku dzieło gromadzenia materialnych śladów historii medycyny, nie tylko poznańskiej, kontynuował profesor Roman Meissner, który 1 października 1980 roku objął kierownictwo Pracowni (od 1982 Zakładu Historii Medycyny i Farmacji, od 1985 roku Zakładu Historii Nauk Medycznych, od 2008 Katedry i Zakładu Historii Nauk Medycznych).
W maju 1985 roku zgodnie z wolą ówczesnego rektora Akademii Medycznej profesora Jerzego Wójtowicza zaczęto przygotowania do utworzenia muzeum uczelni. W siedzibie Zakładu przy ulicy Sierocej 10 wygospodarowano dużą salę ekspozycyjną, wyposażono ją w szklane gabloty i zamontowano odpowiednie oświetlenie.
Sala ekspozycyjna przy ul. Sierocej 10
9 listopada 1989 roku przy okazji zakończenia roku jubileuszowego 70-lecia akademickiego szkolnictwa medycznego w Poznaniu uroczystego otwarcia muzeum dokonał rektor Akademii Medycznej profesor Antoni Pruszewicz.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu rektora do muzeum trafiło sgrafitto wykonane przez zespół profesora Zbigniewa Bednarowicza z I Pracowni Malarstwa Architektonicznego Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Dzieło wykonano na podstawie stalorytu Antoniego Oleszczyńskiego dedykowanego Karolowi Marcinkowskiemu (Paryż 1832). Sgrafitto przedstawia wizytę poznańskiego lekarza Józefa Strusia u sułtana Sulejmana Wspaniałego w 1541 roku.
Sgrafitto przedstawiające Józefa Strusia u Sulejmana Wspaniałego w sali ekspozycyjnej muzeum przy ul. Sierocej 10
Do marca 2004 roku muzeum działało jako integralna część Zakładu Historii Nauk Medycznych, a obowiązki kustosza pełnił kierownik Zakładu, profesor Roman Meissner.
Profesor Roman Meissner
Kilkanaście najstarszych eksponatów muzealnych pochodziło z przedwojennych zbiorów profesora Adama Wrzoska – były to pamiątki po patronie uczelni Karolu Marcinkowskim oraz instrumentarium profesora Heliodora Święcickiego.
Apteczka podróżna Karola Marcinkowskiego, 1 poł. XIX w. Fot. M. Baryga
Zestaw chirurgiczny Karola Marcinkowskiego, 1 poł XIX w. Fot. M. Baryga
Fragment mikroskopu optycznego z apteki Kolskich,
używany przez Karola Marcinkowskiego, 1 poł. XIX w. Fot. M. Baryga
Haki spiczaste Levreta, własność H. Święcickiego, koniec XIX w. Fot. M. Baryga
Perforator Leissniga, własność H. Święcickiego, koniec XIX w. Fot. A. Poniedziałek
Kefalotryb Scanzoniego, własność H. Święcickiego, koniec XIX w. Fot. A. Poniedziełek
Pozostała część zbiorów trafiła do zakładu w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych dzięki staraniom profesora Romana Meissnera. Były to przedmioty związane z działalnością Akademii Medycznej, a także rozwojem polskiej i światowej medycyny. Do najcenniejszych eksponatów, oprócz wspomnianych wyżej, należały pamiątki po profesorze Janie Roguskim, portret profesora Franciszka Raszei, obraz „Konsylium” przedstawiający profesora Wiktora Degę, pamiątki po profesorze Karolu Mayerze, portret profesora Pawła Gantkowskiego, eksponaty związane z Polskim Wydziałem Lekarskim w Edynburgu, a także XIX-wieczne narzędzia do ekstrakcji zębów, XIX-wieczne strzykawki z kości słoniowej i ebonitu, przedwojenne medale, aparaty do mierzenia ciśnienia, aparaty rentgenowskie, stetoskopy.
Od marca 2004 roku muzeum funkcjonuje jako odrębna jednostka ogólnouczelniana.
Na podstawie Regulaminu Organizacyjnego Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego, który wszedł w życie 17 września 2020 roku zmieniła się nazwa muzeum. Od tej pory funkcjonuje ono pod nazwą: Muzeum Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego – przestrzeń otwarta.
Od roku akademickiego ekspozycja prezentowana jest w holach Collegium Stomatologicum i Centrum Kongresowo-Dydaktycznego.