3 MARCA- 31 PAŹDZIERNIKA 2017
Wystawa poświęcona była Franciszkowi Raszei, ortopedzie, profesorowi Uniwersytetu Poznańskiego, współtwórcy przedwojennej uniwersyteckiej Kliniki Ortopedycznej.
Franciszek Raszeja urodził się 2 kwietnia 1896 r. w Chełmnie na Pomorzu. W 1907 r. ukończył szkołę powszechną i rozpoczął naukę w miejscowym gimnazjum.
Maturę zdał tuż po wybuchu I wojny światowej, w sierpniu 1914 roku. Wkrótce potem został powołany do niemieckiego wojska i wysłany na front wschodni. W grudniu 1914 dostał się do niewoli rosyjskiej i trzy lata spędził w obozie jenieckim w Taszkiencie.
Po wybuchu rewolucji marcowej w 1917 r. uciekł z obozu i po długiej tułaczce w kwietniu 1918 przyjechał do Polski.
W maju 1918 rozpoczął studia na Wydziale Filozoficzno-Przyrodniczym uniwersytetu w Berlinie, następnie kontynuował naukę na Wydziale Lekarskim uniwersytetu w Münster.
W lipcu 1920 r. powrócił do kraju, wstąpił do Wojska Polskiego i wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej.
Po zwolnieniu z wojska udał się na dalsze studia do Krakowa – został studentem Wydziału Lekarskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim.
W roku akademickim 1922/23 przeniósł się na Wydział Lekarski nowo utworzonego Uniwersytetu Poznańskiego. 23 września 1923 r. otrzymał dyplom doktora wszech nauk lekarskich UP.
Od 10 października 1923 dr Raszeja pracował jako asystent w Klinice Ortopedycznej UP mieszczącej się w Poznańskim Zakładzie Ortopedycznym im. Bronisława Saturnina Gąsiorowskiego, pierwszej i długo jedynej klinice tej specjalności w Polsce, pod kierunkiem prof. Ireneusza Wierzejewskiego. Stanowisko to zajmował aż do likwidacji Kliniki 31 października 1930.
2 października 1926 w kościele św. Wojciecha w Poznaniu dr Franciszek Raszeja poślubił dr Stanisławę Deniszczukównę, doktor filozofii w dziedzinie chemii, asystenta w Zakładzie Chemii Ogólnej Wydziału Rolniczo-Leśnego UP.
Po śmierci prof. Wierzejewskiego dr Raszeja opuścił Zakład.
W latach 1931-1935 kierował Szpitalem Ortopedycznym Poznańskiej Ubezpieczalni Społecznej w Swarzędzu.
Pod koniec 1930 Rada Wydziału Lekarskiego UP powierzyła mu organizację i kierownictwo polikliniki ortopedycznej w Collegium Marcinkowskiego. Poliklinika działała w latach 1931-1935.
20 maja 1931 Franciszek Raszeja został docentem ortopedii na podstawie pracy „Doświadczalne i kliniczne badania nad jontoforezą”.
1 sierpnia 1935, po pięciu latach przerwy, reaktywowano Klinikę Ortopedyczną UP w gmachu Collegium Marcinkowskiego. Uchwałą Rady Wydziału Lekarskiego jej kierownikiem został docent Raszeja.
15 grudnia 1936 Franciszek Raszeja został mianowany profesorem nadzwyczajnym ortopedii na Wydziale Lekarskim UP.
Zajmował się złamaniami kości skokowej i szyjki kości udowej, procesami biologicznymi towarzyszącymi powstawaniu zrostu kostnego, różnicowaniem guzów kości oraz przewlekłych chorób stawu kolanowego, fizjologią i patologią tego stawu, a zwłaszcza łękotek, wrodzonym zwichnięciem biodra, terapią chorób gośćcowych oraz leczeniem ortopedycznym następstw choroby Heinego-Mediny. Prowadził pionierskie badania doświadczalne i kliniczne nad jontoforezą wapniem, litem i jodem w gruźlicy kostnej i stawowej.
Był współzałożycielem powstałego w 1928 Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i członkiem jego zarządu.
1 września 1939 prof. Raszeja został powołany do wojskowej służby sanitarnej. Pełnił m.in. funkcję komendanta szpitala wojskowego w Kowlu. W listopadzie 1939 w obliczu spodziewanej likwidacji szpitala przez Rosjan profesor wraz z rodziną udał się do Warszawy.
5 grudnia 1939 został ordynatorem oddziału chirurgicznego w Szpitalu PCK na Smolnej, a następnie utworzył w nim oddział ortopedyczny. Na oddziale tym odbywali praktyki studenci medycyny tajnego UW.
W 1941 r. w porozumieniu z Tajnym Komitetem Porozumiewawczym Lekarzy Demokratów i Socjalistów zorganizował w Ośrodku Zdrowia i Opieki Społecznej Poradnię Gruźlicy Kostno-Stawowej dla najuboższych mieszkańców Warszawy.
We współpracy z prof. Ludwikiem Hirszfeldem utworzył tajną stację krwiodawstwa, w której młodzież studiująca konspiracyjnie medycynę oddawała krew dla Żydów w getcie.
21 lipca 1942 udał się do getta warszawskiego, by udzielić pomocy lekarskiej Abe Gutnajerowi, przedwojennemu marszandowi. Został zastrzelony przez żołnierzy SS wraz z pacjentem, jego rodziną i wszystkimi obecnymi w mieszkaniu osobami.
11 kwietnia 2000 r. Instytut Yad Vashem przyznał mu pośmiertnie tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.
Część fotografii zaprezentowanych na wystawie, pochodzi ze zbiorów prof. Bożeny Raszei-Wanic, córki prof. Franciszka Raszei, wieloletniego kierownika Kliniki Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej w Poznaniu.
Pozostałe zdjęcia udostępnił Muzeum prof. Gerwazy Świderski, wieloletni zastępca prof. Wiktora Degi w Klinice Ortopedii Akademii Medycznej w Poznaniu.
Dokumenty dotyczące przebiegu pracy zawodowej prof. Raszei pochodzą z Archiwum UMP i Archiwum UAM.
Składamy podziękowania
Pani Profesor dr hab. Bożenie Raszei-Wanic, córce Profesora, za wypożyczenie
Muzeum pamiątek rodzinnych i podzielenie się wspomnieniami o Rodzicach,
Panu Profesorowi dr. hab. Gerwazemu Świderskiemu, zafascynowanemu postacią
Profesora, za udostępnienie Muzeum bezcennych materiałów ze swoich
zbiorów.
Dziękujemy także
Pani Annie Soborskiej-Zielińskiej za przekazanie na wystawę autorskich
fotografii oraz wiadomości na temat historii Chełmna,
Pani dr Marii Ciesielskiej, przewodniczącej Sekcji Historycznej Okręgowej
Izby Lekarskiej w Warszawie, za informacje dotyczące pracy Profesora podczas
okupacji,
Panu Krzysztofowi Królikowskiemu, prezesowi Stowarzyszenia Twórców
Muzeum Zamku i Szpitala Wojskowego na Ujazdowie, za zgodę na wykorzystanie
zdjęć ze zbiorów Stowarzyszenia i cenne wskazówki,
Panu Ryszardowi Mączewskiemu, prezesowi Fundacji „Warszawa1939.pl”,
za pomoc w poszukiwaniach materiału ikonograficznego.
Dziękujemy również
Archiwum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Muzeum Ziemi
Chełmińskiej, Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej
w Toruniu,
Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu oraz Archiwum Ortopedyczno-Rehabilitacyjnego
Szpitala Klinicznego im. W. Degi UMP
za udostępnienie kopii cyfrowych zdjęć i dokumentów dotyczących Profesora.
